فراموشش کن

آیا حافظه ما پر از سوراخ است ؟ 
فراموشی باعث آزادی می شود ، موجب می شود عشق تازه بماند، و جامعه را متحد نگه می دارد .
برای اینکه چیز های جدیدی را در حافظه حفظ کنیم باید خیلی چیز ها را فراموش کنیم . این نظریه دوو درایسما Douwe Draisma پروفسور روانشناسی از دانشگاه نیدرلند است .او را می توان محقق فراموشی نامید . پروفسور درایسما علاقه ای به آنچه که دیگر محققین حافظه بررسی می کنند ندارد بلکه او بدنبال سوراخهایی است که در حافظه بشر وجود دارد و در این جستجو  تضاد عجیب و غریبی در حافظه انسان یافته است  . او معتقد است که فراموشی یکی از ضرورتهای زندگی بشر است ولی هیچکس قدر آنرا نمی داند .

فراموشی در حقیقت شهرت بسیار بدی دارد ، در حالیکه حافظه همیشه با سیستم های جدید تکنولوژی مقایسه می شود ، بنظر می آید که فراموشی نه مفید و نه مترقی است .برعکس فراموشی باعث ترس و نگرانی می شود ، ترس از دست دادن هویت ، مورد شدید و وحشتناک آن از دست دادن حافظه در بیماری آلزهایمر است . ولی باید بدانیم که فراموشی فقط یک تهدید برای از دست دادن موجودیت نیست ، بلکه یکی از مهمترین دلایل ادامه موجودیت ماست ، زیرا بدون فراموشی ما نمی توانیم چیز جدیدی را به حافظه بسپاریم و از این بدتر اینستکه دیگر ما توانایی یادگیری هم نخواهیم داشت و مسلما در عشق ورزدن و دوست داشتن هم ناتوان خواهیم شد .

احتمالا این برای تمام جامعه صدق خواهدکرد، در حالیکه محققین اعصاب و روانشناسان در مورد فواید فراموشی فردی می نویسند ، مورخین ، جامعه شناسان و محققین سیاست جدال سختی در باره مدیریت جمعی فراموشی گذشته  دارند . آیا انسان اجازه دارد گذشته را فراموش کند؟ آیا فراموشی بعضی اتفاقات تاریخی خوب یا بهتر است ؟  

هارولد ولسر Harald Welzer  جامعه شناس تحقیقاتش را  اختصاص به تحقیق در زمینه حافظه اجتماعی و خاطرات فرهنگی داده است  .  او معتقد است " این فکر که خاطرات در اصل خوب و فراموشی خیلی بد می باشد یک عقیده اشتباه است ."

دکتر نیکلاس لهمان جامعه شناس در کتاب به یاد ماندنی خودش بنام " جامعه ،جامعه " می نویسد : عملکرد اصلی حافظه فراموش کردن است جهت جلوگیری از قفل شدن حافظه از مشاهدات دریافت شده قبلی ، با این پروسه  فضای بازکافی برای توجه و ایجاد ارتباطات جدید امکان پذیر می شود .

دکتر کریستین مایرکه یکی از محققین تاریخ آلمان است ، بر خلاف انتظاری که همه از مورخین دارند معتقد به  قدرت شفابخش فراموشی است و می گوید : " اتفاقات بد گاهی تکرار می شوند بعلت اینکه انسانها به خاطر می آورند و همین به خاطر آوردن موجب می شود که شخص فکر انتقام بیفتد و متاسفانه هر انتقامی موجب انتقام بعدی می شود .  دکتر مایر در یکی از مقالات معروفش نوشته : محبت فراموشی انکار ناپذیر است و به تصویر می کشد که چگونه انسانها در زمان آنتیک (قدیم) بعد از جنگها به دنبال عفو عمومی بودند که مانع جنگهای تازه شوند .

یهودیت بعد از جنایات  نژاد پرستانه نازیها    " فرمان فراموش کن " را از قوانین ده گانه یهودیت حذف کردند . آنها معتقدند که کوره های آدم سوزی نازی ها یک اتفاق انکار پذیر است . اما اینجا باید این سئوال را مطرح کرد ، که آیا یاد آوری چنین حوادثی بهتر از فراموش کردن آن است ؟ .........
برای مثال چه می شد اگر میلیونها مردم اروپا و دنیا کشتار صربها در آمسفلد Amselfeld  و حکمرانی ترکها را فراموش می کردند ؟ یا حداقل اینطور آنرا زنده نگه نمی داشتند و به خاطر نمی آوردند .

همانطور که قبلا هم آمده بود  : " عملکرد اصلی حافظه در فراموش کردن است ، در جلوگیری از قفل شدن سیستم حافظه از مشاهدات قبلی ، این پروسه فضای باز کافی برای توجه و ایجاد ارتباطات جدید را امکان پذیر می کند .

در جنگلهای آموزن قبیله ای بنام  پیراها Piraha    زندگی می کنند که همه زندگی  آنها روی آینده برنامه ریزی می شود و برایشان گذ شته ای وجود ندارد . این قوم هیچ حافظه ای از دو نسل گذشته خودشان ندارند ، حتی برای آن در زبانشان لغتی هم وجود ندارد ، زبان آنها فعل گذ شته ندارد ، مثلا لغت مادر بزرگ و پدر بزرگ هم ندارند .
اولویت اول فرهنگ پیرا ها  زمان حال و آینده می باشد ، این نتایج تجربیات  محقق زبان شناسی  دانیل اورت Daniel Everett   است  . او که از 35 سال بیش بعنوان مبلغ مذهبی به جنگلهای برزیل  سفر کرده است  و مدتها توانسته با این قبیله زندگی کند به خوبی با فرهنگ و زبان آنها آشنایی دارد ، می گوید : " قوم پیرا ها هیچ روشی برای استفاده از چیزی که دو هزار سال بیش گفته شده ندارند آنها بقدری شاد و راضی هستند که هیچ قومی را نمی توان با آنها تشبیه کرد . این قبیله اصلاً در گذشته جستجو نمی کنند و بدنبال رستگاری نیستند به همین دلیل تبلغ مذهبی کاری غیر ممکن بود . بنابراین پروفسور اورت بجای آنکه این قبیله را مذهبی کند خودش نیز دیگر اعتقادی به مذهب ندارد .

 

منابع  :

   https://www.zeit.de/2015/33/vergessen-gedaechtnis-entwicklung-gesellschaft-beziehungen-psychologie

نویسنده :  استفانی کارا   Stefanie Kara

مترجم    : زهرا خباز بهشتی